Piecza zastępcza i asystent rodziny

Asysta rodziny

Od 2012 r. w Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Rybczewicach zatrudnia asystentów rodziny. Asystenta do danej rodziny kieruje Kierownik GOPS na wniosek pracownika socjalnego. Z każdą rodziną, która wyraziła zgodę na taką formę wsparcia po wcześniejszej analizie funkcjonowania gospodarstwa domowego i jego mieszkańców jest podpisywany kontrakt socjalny oraz opracowywany m.in. plan pomocy rodzinie. Najważniejszym elementem tego planu jest prawidłowe określenie – celów jakie rodzina powinna i chce osiągnąć. Asystent rodziny przez pewien czas wspiera rodzinę, aby w przyszłości samodzielnie potrafiła pokonywać trudności życiowe, zwłaszcza dotyczące opieki i wychowania dzieci.

Zadania asystenta rodziny określa art. 15 ust 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej:

• opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym;
• opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
• udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
• udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych;
• udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;
• udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi;
• wspieranie aktywności społecznej rodzin;
• motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
• udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;
• motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;
• udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;
• podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;
• prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;
• prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
• dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku;
• monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;
• sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;
• współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
• współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.

Przykładowy zakres współpracy asystent – rodzina:

1. Wydobywanie zasobów rodziny – jej zalet i wad, wskazanie form wykorzystania tego co w niej dobre, pożyteczne;
2. Pomoc w organizacji dnia m.in. doradztwo w zakresie posiłków, form spędzania czasu wolnego z najbliższymi;
3. Zacieśnianie więzi rodzinnych (rozmowy o problemach rodziny, poszukiwanie rozwiązań);
4. Wzrost poczucia wartości rodziny;
5. 5Działania na rzecz aktywizacji zawodowej.

Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę.

Piecza zastępcza

Gdy podjęte przez określone instytucje państwowe formy pomocy rodzinie nie przyniosą wymiernego skutku, a pozostawienie w niej dziecka zagraża jego dobru, powinno ono zostać objęte pieczą zastępczą. Jej forma oraz sposób realizacji ma mieć na celu najlepiej pojęty interes dziecka. Mając na uwadze fakt, że najlepszym środowiskiem wychowawczym dla dziecka jest środowisko rodzinne, ustawodawca sformułował przepisy w ten sposób, by w pierwszej kolejności dążyć do zapewnienia mu rodzinnej formy pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 72 ust.1 dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej organizuje się opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej, która powinna mu zapewnić:

1. odpowiednie warunki bytowe,
2. możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego,
3. możliwości zaspokojenia indywidualnych potrzeb dziecka,
4. możliwość właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
5. odpowiednie warunki do wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Powyższe wymogi mogą zostać spełnione jedynie przez kompetentne, rzetelnie przygotowane do opieki i wychowania dziecka osoby. Na mocy art. 73 ust.1 rodzina zastępcza może zostać utworzona przez małżeństwo lub osobę samotną jeżeli spełniają oni następujące warunki:

• dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej,
• mają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
• nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczone we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona,
• wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu,
• nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim,
• mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania,
• uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania.

Przy doborze rodziny zastępczej dla konkretnego dziecka należy kierować się przede wszystkim jego dobrem. Dlatego też powinna być realizowana zasada doboru właściwej rodziny ze względu na potrzeby małoletniego a nie odwrotnie. Ustawodawca określił przesłanki jakie należy brać pod uwagę, by dobór rodziny zastępczej odbywał się w sposób jak najbardziej zgodny z dobrem dziecka. Są nimi zgodnie z art. 73 ust.3:

• pokrewieństwo lub powinowactwo małoletniego z rodzicami zastępczymi,
• przygotowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej,
• odpowiednia różnica wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej a dzieckiem,
• poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profilaktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokajania potrzeb dziecka,
• zasada nierozłączania rodzeństwa,
• w miarę możliwości opinia wyrażona przez dziecko.